យើងតែងតែឃើញម្ចាស់គណនេយ្យហ្វេសបុករូបនេះរិះគន់មិនសំចៃមាត់ទៅលើរដ្ឋាភិបាលលោកហ៊ុនសែនដែលដឹកនាំប្រទេសពោរពេញទៅដោយការគំរាមកំហែងនិងប្រើអំណាចផ្តាច់ការជាលក្ខណៈប្រព័ន្ធ។ យើងឃើញថាជិតដល់គម្រប់ខួប ៤ឆ្នាំនៃការបាញ់សម្លាប់កម្មករនៅផ្លូវវ៉េងស្រេង ម្ចាស់គណនេយ្យហ្វេសបុកឈ្មោះ ខ្មែរសុវណ្ណភូមិបាននិយាយរៀបរាប់នៅ លើបណ្តាញសង្គមហ្វេសបុករបស់ខ្លូនអំពីដើមហេតុនៃការបង្ហូឈាមកម្មករនៅផ្លូវវ៉េងស្រេង ដូចខាងក្រោមៈ
ដើមហេតុបង្ហូឈាមកម្មករនៅផ្លូវ វ៉េងស្រេង៖ ហ៊ុន សែន និង ហ៊ុន ម៉ាណែត សំលាប់កម្មករ តែស្រែកមិនទទួលខុសត្រូវ និងទំលាក់កំហុសឲ្យបក្សប្រឆាំង
រឿងកម្មករបាតុកម្ម មិនមែនជារឿងថ្មី និងជារឿងបក្សប្រឆាំងទេ តែជារឿងរបស់កម្មករ ហើយជាការពិតបក្សប្រឆាំងមានសិទ្ធិចូលរួម និងគាំទ្រ។
រឿងកម្មករបាតុកម្ម មិនមែនជារឿងថ្មី និងជារឿងបក្សប្រឆាំងទេ តែជារឿងរបស់កម្មករ ហើយជាការពិតបក្សប្រឆាំងមានសិទ្ធិចូលរួម និងគាំទ្រ។
ដើមហេតុបាតុកម្ម៖ ជាក់ស្តែងនៅខែ តុលា ឆ្នាំ២០១៣ កិច្ចប្រជុំត្រីភាគី រវាងសហជីពកម្មករ ជាមួយ តំណាងក្រុមហ៊ុន (សមាគមរោងចក្រកាត់ដេរនៅកម្ពុជាហៅកាត់ថា GMAC) និងភាគីរដ្ឋាភិបាល ត្រូវបានធ្វើឡើងប្រចាំឆ្នាំដើម្បីភិក្សារអំពីគោលនយោបាយរួមក្នុងការសម្រេចផ្ដល់ប្រាក់ឈ្នួលអប្បបរមាដល់កម្មករ។ សូមបញ្ជាក់ថា ពេលនោះប្រាក់ខែអប្បរមាររបស់កម្មកររោងចក្រគឺមានពី៧៥$ ទៅ៨០$ក្នុងខែ ហើយខាងសហជីពបានទាមទារប្រាក់ឈ្នួលអប្បរមាចំនួន ១៦០$/ខែ ដើម្បីឲ្យកម្មករបានរស់នៅបានសមរម្យ។
កិច្ចប្រជុំលើកទី១បានបរាជ័យ ហើយកាលនោះសហជីពជាច្រើនបានព្រមានថានឹងរៀបចំបាតុកម្មតវ៉ាប្រសិនបើខាងរដ្ឋាភិបាល និងខាងតំណាងក្រុមហ៊ុននៅតែមិនយល់ព្រមក្នុងកិច្ចប្រជុំលើកទី២ថ្ងៃទី២៤ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៣។ ជាលទ្ធផលកិច្ចប្រជុំលើកទី២នៅតែបរាជ័យ។ ជាចុងក្រោយបាតុកម្មត្រូវបានរៀបចំ និងផ្ទុះឡើង។ ដូច្នេះ រឿងនេះ មិនអាចចាត់ទុកថាបក្សប្រឆាំងជាអ្នករៀបចំទេ តែវាជារឿងរដ្ឋាភិបាល និងក្រុមហ៊ុនមិនព្រមដំឡើងប្រាក់ខែដល់កម្មករតាមរយៈកិច្ចប្រជុំ និងការស្នើរស្វែងរកដំណោះស្រាយដោយវិធីចរចា។
មូលហេតុ ហ៊ុន សែន ចោទបក្សប្រឆាំងថាជាអ្នកញុះញង់៖ មូលហេតុងាយយល់គឺ មកពីពេលនោះបក្សប្រឆាំងកំពុងធ្វើបាតុកម្មទាមទារឲ្យមានការរាប់សន្លឹកឆ្នោតឡើងវិញក្រោយការបោះឆ្នោត ហើយកម្មករក៏រៀបចំបាតុកម្មទាមទារប្រាក់ខែផងដែរ។ កម្លាំងទាំងពីរនេះ បានសហការគ្នាដើម្បីធ្វើបាតុកម្ម ហើយបាតុកម្មជាទូទៅគឺអហិង្សា។
មូលហេតុនៃអំពើហិង្សា នៅផ្លូវ វ៉េងស្រេង៖ មុននឹងការកើតមានហិង្សាគឺកម្មករបានធ្វើបាតុកម្មអហិង្សា ច្រៀងរាំសប្បាយលេងនៅទីបាតុកម្ម ជាច្រើនថ្ងៃ និងទាមទាររកដំណោះស្រាយដោយសន្តិវិធីតាមរយៈការដាក់ញត្តិ និងសុំជួបចរចាជាមួយភាគីរដ្ឋាភិបាល និងតំណាងក្រុមហ៊ុនតាំងពីថ្ងៃទី២៥ ធ្នូ ២០១៣មកដោយគ្មានបញ្ហាឡើយ។ ជាលទ្ធផល ខាងរដ្ឋាភិបាលអត់ខ្វល់។ លុះដល់ថ្ងៃទី២ មករា ២០១៤ កងកម្លាំងរដ្ឋាភិបាល បានចេញមកប្រើហិង្សា វាយបំបែក និងបាញ់ប្រហារហ្វូងកម្មករ នៅចំណុចតំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេសភ្នំពេញ ឬហៅថាតំបន់សួន្យឧស្សាហកម្មពិសេសយ៉ាងព្រៃផ្សៃ។ សូមបញ្ជាក់ថាតំបន់នេះមានរោងចក្រច្រើនណាស់ ហើយវាជាកម្មសិទ្ធរបស់លោកឧកញ៉ា ពុង ខៀវសែ។ ចំពោះលោក ពុង ខៀវសែ វិញអ្នកណាក៏ដឹងដែរថាលោកគឺជាអ្នករកស៊ីឈរឈ្មោះឲ្យត្រកូលហ៊ុនស្ទើរតែទាំងអស់។ ដូច្នេះ ការដែលកម្មកររោងចក្រនៅតំបន់នោះទាំងអស់ចេញមកធ្វើបាតុកម្ម គឺវាបានធ្វើឲ្យត្រកូលហ៊ុនបង់ខាតប្រាក់រាប់លានដុល្លារក្នុង១ថ្ងៃៗ។ នេះហើយជាមូលហេតុសំខាន់នាំឲ្យមានការឈានទៅដល់ការប្រើហិង្សា និងសំលាប់កម្មករដូចសត្វធាតុនោះ ហើយវាមិនទាក់ទងរឿងបាតុកម្មផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាល ឬបាតុកម្មដោយពួកញៀនគ្រឿងញៀនដឹកនាំដោយបក្សប្រឆាំងដូច ហ៊ុន សែន បានចោទស្អីនោះឡើយ។
មូលហេតុមិនដំឡើងប្រាក់ខែដល់កម្មករ៖ ជារួមការដំឡើងប្រាក់ខែគឺខាងរដ្ឋាភិបាលជាអ្នកកំណត់ និងបញ្ជាក់ក្នុងច្បាប់ការងារ តែខាងរដ្ឋាភិបាលតែងនិយាយជំនួសឲ្យខាងក្រុមហ៊ុនថា មិនអាចដំឡើងបានគ្រប់ពេល។ មូលហេតុងាយយល់គឺ រោងចក្រទាំងអស់នៅកម្ពុជាគឺ៖ (១) សុទ្ធតែមានភាគហ៊ុនត្រកូលហ៊ុន និងមន្រ្តីធំៗរបស់ស៊ីភីភី, (២) ចំណាយបង់លុយប្រចាំខែឲ្យក្រសួង ដោយពួកក្រសួងដើរដាក់ប្រាក់ខែឲ្យនៅរោងចក្រទាំងនោះ, (៣) ខាងរោងចក្រត្រូវបង់ប្រាក់ប្រចាំខែឲ្យពួកសហជីពការពាររដ្ឋាភិបាលដើម្បីជួយធ្វើការឲ្យខ្លួន និង (៤) អំពើពុករលួយផ្សេងៗទៀត។
សំលាប់កម្មករដូចសត្វ រួចដំឡើងប្រាក់ខែបន្តិចបន្តួចលួងចិត្្ត៖ បន្ទាប់ពីបានប្រើហិង្សា កាប់សំលាប់កម្មករបង្ហូរឈាមនៅផ្លូវវ៉េស្រេងរួចមក (ស្លាប់ ៥នាក់ រងរបួសរាប់សិបនាក់ និងចាប់ខ្លួន ២៣នាក់ យកទៅដាក់ពន្ធនាគារ) ហើយសភាពការស្ងប់ស្ងាត់
និងលុះប៉ុន្មានខែក្រោយមក ហ៊ុន សែន បានសម្រេចដំឡើងប្រាក់ខែកម្មករដល់ ១០០$/ខែ នៅឆ្នាំ២០១៤។ តើអាចរស់បានទេ? តើត្រូវធ្វើបាតុកម្មបន្តទៀតទេ? ចុះហេតុអ្វីចាំបាច់សំលាប់ ម្តេចមិនព្រមហៅមកចរចាតាំងពីដំបូង ហើយដំឡើងឲ្យប៉ុណ្ណឹងតាំងពីដំបូងទៅ?
និងលុះប៉ុន្មានខែក្រោយមក ហ៊ុន សែន បានសម្រេចដំឡើងប្រាក់ខែកម្មករដល់ ១០០$/ខែ នៅឆ្នាំ២០១៤។ តើអាចរស់បានទេ? តើត្រូវធ្វើបាតុកម្មបន្តទៀតទេ? ចុះហេតុអ្វីចាំបាច់សំលាប់ ម្តេចមិនព្រមហៅមកចរចាតាំងពីដំបូង ហើយដំឡើងឲ្យប៉ុណ្ណឹងតាំងពីដំបូងទៅ?
សូមបញ្ជាក់ថាការបង្រ្កាបនាពេលនោះគឺសាហាវព្រៃផ្សៃ ដោយ ហ៊ុន សែន បានបញ្ជូនកងទ័ពមកទាំងឡានៗ ដូចសង្រ្គាមនៅអ៊ីរ៉ាក់ បាញ់សំលាប់កម្មករមិនប្រណី ហើយកម្មករមានតែដំថ្ម ដបសាំង និងដំបងប៉ុណ្ណោះដើម្បីតដៃ។ ក្រោយពីព្រឹត្តិការណ៍ទាំងនោះផងដែរខាងបក្សប្រជាជនបានបំភ្លៃថាបក្សប្រឆាំងជាអ្នកញុះញង់ អ្នកសំលាប់កម្មករ អ្នកនាំកម្មករឲ្យគេសំលាប់ និងជាអ្នកបំផ្លាញទ្រព្យសម្បត្តិសាធារណៈ និងឯកជនដោយបង្ហាញរូបភាពកម្មករស្លាប់ រូបភាពឆេះគ្លីនិកមួយ និងរូបភាពដុតរថយន្តប៉ូលិសជាដើម។ ការបំភ្លៃនេះនៅតែបន្តរហូតដល់សព្វថ្ងៃ ហើយពេលនេះ ហ៊ុន សែន បានចេញមុខមកប្រកាសថាខ្លួនមិនទទួលខុសត្រូវទេ តែមេបក្សប្រឆាំងគឺជាអ្នកទទួលខុសត្រូវទៅវិញ។
មានឆ្ងល់ទេហេតុអ្វីពីឆ្នាំ២០១៤មក ២០១៧ គ្មានបាតុកម្មធំទៀត? ជារួមរៀងរាល់ចុងឆ្នាំតែងមានកិច្ចជុំរវាងសហជីព ជាមួយតំណាងក្រុមហ៊ុន និងរដ្ឋាភិបាលធ្វើឡើងនៅខែធ្នូដើម្បីពិភាក្សាគ្នាអំពីរឿងប្រាក់ខែគោលអប្បរមាររបស់កម្មករ។ ការគ្មានបាតុកម្មនេះគឺកើតឡើងដោយសារតែខាងរដ្ឋាភិបាល និងខាងក្រុមហ៊ុនបានយល់ព្រមដំឡើងប្រាក់ខែខ្លះដល់កម្មកររៀងរាល់ឆ្នាំ មិនដូចកាលពីឆ្នាំ២០១៣ឡើយ។ ពោល ពេលនេះប្រាក់ខែកម្មករបានឡើងពី១០០$(២០១៤) ឡើងមកដល់១១០$ ឆ្នាំ ២០១៥ ទៅ ១២៧$ ឆ្នាំ ២០១៦ និង១៤០$ ឆ្នាំ ២០១៧ ខណៈខាងកម្មករទាមទារប្រាក់អប្បរមាចំនួន២០០$ក្នុង១ខែ។
ជារួមយើងតែងដេកគិតថារឿងកម្មករធ្វើបាតុកម្មតវ៉ានេះ តែងកើតមានចៀសមិនផុតទេ តែការដោះស្រាយគឺដូចជាមិនទាន់ឃើញមានប្រទេសណាព្រៃផ្សៃដូចនៅកម្ពុជាឡើយ ទោះកម្មករប្រទេសផ្សេងនោះធ្វើបាតុកម្មហិង្សាខុសពីកម្ពុជាក៏ដោយ ហើយក៏គ្មានរដ្ឋាភិបាលប្រទេសណាចេញមុខមកនិយាយការពារក្រុមហ៊ុន ខ្លាចក្រុមហ៊ុនខាតគ្រប់ពេលដូចរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាដែរ។ និយាយរួមរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាសព្វថ្ងៃខ្លាចក្រុមហ៊ុនក្រ ខ្លាចម្ចាស់ក្រុមហ៊ុនជាជនបរទេសក្រ តែមិនខ្លាចរាស្រ្តខ្មែរក្រវេទនានោះទេ។
ដូច្នេះតាមហេតុផលបកស្រាយខាងលើ បងប្អូនជនរួមឈាមខ្មែរ អាចកាត់យល់បានហើយថាមូលហេតុអ្វីបានជាគេមិនចង់ដំឡើងប្រាក់ខែ? តើអ្នកណាបាត់ប្រយោជន៍ធំជាងគេបើដំឡើងប្រាក់ខែឲ្យកម្មករ? តើអ្នកសំលាប់កម្មករ (ហ៊ុន សែន) ជាអ្នកទទួលខុសត្រូវ ឬអ្នកគាំទ្រកម្មករធ្វើបាតុកម្ម (បក្សប្រឆាំង) ទាមទារប្រាក់ខែ ជាអ្នកទទួលខុសត្រូវ?
អត្ថបទ៖ ខ្មែរ សុវណ្ណភូមិ
